info@gramatykadlapraktyka.pl

OPIS PROJEKTU

Gramatyka dla praktyka” to wyczerpujący zbiór ćwiczeń z krótkim komentarzem teoretycznym, obejmujący zagadnienia gramatyczne przewidziane dla poziomów A1, A2 i B1. Publikacja jest dedykowana zarówno lektorom języka polskiego jako obcego, poszukującym uzupełniających lub powtórzeniowych materiałów, jak i uczącym się języka polskiego do samodzielnej pracy.

Autorki publikacji

Pomysł projektu zrodził się podczas konferencji w Darmstadcie, która odbyła się w maju 2015 roku. Spotkanie lektorów z polskich i zagranicznych ośrodków nauczania jpjo oraz wymiana doświadczeń zaowocowały propozycją przygotowania publikacji, która będzie odpowiedzią na potrzeby osób uczących się polskiego oraz nauczycieli. Autorkami podręcznika są cztery lektorki języka polskiego: Kamila Dembińska i Agnieszka Małyska (KLUB DIALOGU szkoła języka polskiego w Warszawie), Karolina Fastyn-Pleger (Uniwersytet w Konstancji) i Marta Ułańska (Justus Liebig Uniwersytet w Giessen). Koordynatorką i inicjatorką projektu jest Barbara Stolarczyk (Uniwersytet Techniczny w Darmstadcie). Już w czasie pierwszego spotkania lektorki były zgodne co do tego, że obecnie na rynku wydawniczym odczuwalny jest brak pozycji, która w przejrzysty sposób wyjaśniałaby uczącemu się zawiłości polskiej gramatyki oraz stanowiła wsparcie dla nauczyciela. Z własnego wieloletniego doświadczenia autorki wiedzą, że niejednokrotnie, w celu opracowania danego zagadnienia gramatycznego, a następnie przekazania go w sposób przystępny uczącemu się oraz wyćwiczenia, należy sięgnąć do kilku publikacji i skompilować zawarte w nich informacje. Jest to dość czasochłonne i wymaga znacznego nakładu pracy od lektora.

Cele publikacji

Celem projektu jest przełamanie stereotypu, że nauka polskiej gramatyki jest nudna, monotonna i skomplikowana. Ta publikacja krok po kroku przeprowadzi studenta przez zawiłości polskiej gramatyki na trzech poziomach znajomości języka polskiego A1, A2 i B1 (zgodnie z Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego). Wydaje się, że właśnie na tych trzech początkowych poziomach nauki ważne jest, by położyć nacisk na naukę gramatyki w sposób funkcjonalny (co należy szczególnie podkreślić), dzięki czemu słuchacz na dalszych etapach nauki będzie mógł poszerzać zdobyte i już zakotwiczone podstawy, a także swobodnie i poprawnie pod względem gramatycznym komunikować się w języku polskim. W tej pozycji student znajdzie odpowiedzi na liczne pytania dotyczące teorii gramatycznej (np. alternacji, końcówek fleksyjnych występujących w danym przypadku, konstrukcji form czasów w języku polskim, tworzenia i stopniowania przysłówków itp.), przedstawionej w przejrzysty sposób i w ciekawej, atrakcyjnej formie. Niejednokrotnie ze względu na ograniczony czas zajęć lektor nie ma możliwości omówienia na zajęciach wszystkich zagadnień dotyczących określonego tematu i wyćwiczenia, a te zawarte w podręcznikach do nauki jpjo są okrojone. Wówczas „Gramatyka dla praktyka” wychodzi naprzeciw potrzebom uczącego się języka polskiego i pozwala mu na samodzielną pracę w domu.

Pozycja ta powstaje nie tylko z myślą o uczących się, ale także o lektorach. Autorki same czynnie nauczają języka polskiego i opracują materiał właśnie z punktu widzenia lektora, któremu brakuje jednej kompletnej pozycji zawierającej treści teoretyczne oraz ćwiczenia gramatyczne. Dlatego też w części teoretycznej, którą rozpoczyna się każdy kolejny rozdział, znajduje się wyodrębniona część dla lektora (może być ona także przydatna uczącym się, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę gramatyczną lub przykładowo studentom slawistyki). Jest to kompendium wiedzy gramatycznej, w którym obok przykładów znajduje się pełny opis zachodzącego zjawiska językowego (np. alternacji czy wyjątków), co bez wątpienia będzie stanowiło ogromne wsparcie w pracy lektora i pomoc w przebrnięciu przez gąszcz pytań zadawanych na kursie przez zainteresowanych słuchaczy.

Adresaci publikacji

Jak już wspomniano, publikacja skierowana jest do dwóch grup:

1). osób dorosłych zaczynających swoją przygodę z językiem polskim od poziomu A1 oraz tych, którzy są w trakcie nauki, chcą uporządkować i wyćwiczyć nabyte już umiejętności (A2 i B1);

2). lektorów języka polskiego jako obcego, którzy w sposób klarowny i wyczerpujący chcą zaprezentować uczestnikom kursów na różnych poziomach zagadnienia gramatyczne, a także przećwiczyć dany temat przy wykorzystaniu licznego zbioru ćwiczeń, zróżnicowanych pod względem formy i treści.

Takie przeznaczenie publikacji zdeterminowało jej kształt.

Struktura publikacji i jej zawartość

Publikacja będzie się składać z kilkunastu głównych rozdziałów1, w których wyodrębnione zostaną mniejsze podrozdziały. Każdy rozdział to nowe zagadnienie gramatyczne, które najpierw omówione jest w części teoretycznie skierowanej do dwóch grup odbiorców: uczącego się i lektora (co zostało także wyodrębnione graficznie). Po niej natomiast następuje praktyczny trening w oparciu o zestawy ćwiczeń odpowiadających zagadnieniom teoretycznym. Część teoretyczna rozpoczyna się od zaprezentowania danego tematu (tam, gdzie jest to możliwe, np. końcówek fleksyjnych przypadka) w formie diagramu kołowego na konkretnych przykładach. Ma to na celu przede wszystkim ułatwić jego zapamiętanie i utrwalenie w pamięci. Jest to ogromna pomoc dla uczącego się, który niejednokrotnie zderza się z ogromem skomplikowanych tabelek. Autorki mają świadomość tego, iż tradycyjne tabele gramatyczne także są istotnym elementem w nauce gramatyki, dlatego są one również zawarte w materiale. W tej części student znajdzie również zebrane w całość uwagi istotne przy danym zagadnieniu (por. Uwagi w rozdziale „Narzędnik”). Aby te informacje były jeszcze bardziej przystępne dla odbiorcy najpierw umieszczone zostały przykłady, a dopiero potem są opisy zachodzących zjawisk, które są przydatne także dla lektora. Zamieszczone przykłady zostały starannie dobrane, tak by w oparciu o nie uczący się sam wyciągał wnioski i bez trudu wykonywał kolejne ćwiczenia, widząc tym samym postęp w nauce. Jest to niezbędny element motywujący w nabywaniu umiejętności językowych.

W części lektora umieszczono dodatkowe informacje, niezbędne dla nauczyciela. Tu m.in. w rozdziałach dotyczących przypadków zostały wyodrębnione, scharakteryzowane i poparte przykładami alternacje. To, co jest absolutnie innowacyjne i odróżnia „Gramatyka dla praktyka” od pozostałych pozycji glottodydaktycznych to uszeregowanie zagadnień w sposób funkcjonalny. Gramatyka została ujęta funkcjonalnie, to znaczy zagadnienia gramatyczne nie występują w publikacji jako punkt wyjścia, nie są celem samym w sobie. Są one analizowane pod kątem funkcji komunikacyjnych, jakie przyjmują, i prezentowane właśnie w ten właśnie sposób, pod postacią realizowanych funkcji komunikacyjnych. Przykładowo rozdział poświęcony narzędnikowi został podzielony na podrozdziały ze względu na funkcje przypadka (m.in. określanie zawodu, narodowości, lokalizacji czy zainteresowań). Co ważne, funkcje te posegregowane są zgodnie z poziomami biegłości językowej od A1 do B1 (przyjętymi przez Radę Europy) i do nich dostosowane zostały ćwiczenia. Dzięki takiemu rozwiązaniu uczący się, sięgając po materiały, od razu wie, które zagadnienia i ćwiczenia przeznaczone są na dany poziom znajomości języka i wskazane właśnie dla niego.

Przechodząc do ćwiczeń, uczący się ma solidne podstawy teoretyczne zaprezentowane z przykładami, w przystępnej, i co najważniejsze, interesującej formie. Każdy rozdział składa się z kilkudziesięciu propozycji ćwiczeń do wykorzystania na zajęciach przez lektora lub do samodzielnej pracy słuchacza w domu, które podzielone zostały pod względem funkcjonalnym (por. narzędnik) i poziomu znajomości języka (od A1 do B1). Natomiast podrozdział to zbiór kilku urozmaiconych ćwiczeń uszeregowanych i zróżnicowanych pod względem trudności: od najłatwiejszych (automatyzujących, schematycznych), mających na celu wyćwiczyć dane zagadnienie, po trudniejsze, integrujące wiele sprawności i dające uczniowi poczucie kompetencji w określonym zakresie. Służyć temu mają np. ćwiczenia, w których należy samodzielnie konstruować pełne zdania czy pytania. Takie podejście daje komfort nauczycielowi i uczniowi. Nauczyciel jest pewien, że w danym rozdziale nie napotka innej trudności niż ta, nad którą pracuje, uczeń po przeanalizowaniu każdego rozdziału poszerzy swoje kompetencje w bezpieczny sposób, nie napotykając niepotrzebnych przeszkód. Co więcej od razu poznaje praktyczne zastosowanie danej struktury, od niej właściwie wychodzi. Ma więc poczucie, że jego nauka ma niezwykle praktyczny wymiar.

Na końcu każdego rozdziału uczący się będzie mógł sprawdzić to, czego do tej pory nauczył się np. o narzędniku. W tym celu umieszczone zostały ćwiczenia powtórzeniowe.

Warto podkreślić, że każde ćwiczenie stanowi zamkniętą tematycznie całość. Taka forma wymaga od autorek dużej kreatywności, ale jest zdecydowanie atrakcyjniejsza i ciekawsza zarówno dla lektora, jak i dla słuchacza. Wykonywanie kolejnych ćwiczeń nie będzie nudne i monotonne, a z tym często kojarzy się nauka gramatyki.

Kolejną wyróżniającą cechą publikacji jest nagromadzenie ćwiczeń o charakterze socjokulturowym. Analizowane zagadnienia gramatyczne i komunikacyjne wykorzystywane są do nieustannego prezentowania polskiej rzeczywistości od spraw małych do wielkich. Uczeń więc natknie się na informacje dotyczące polskiej kuchni, geografii, literatury, kultury czy znanych osobistości. Mnóstwo ćwiczeń ma bezpośrednie odniesienie do życia codziennego. W publikacji uczeń znajdzie fragmenty kalendarza, odręcznych notatek, czy dialogów o nieformalnym charakterze.

Oprócz wspomnianych już nowych rozwiązań wprowadzonych do książki (m.in. połączenia teorii i praktyki w jednej publikacji, podział zagadnień teoretycznych na te dla uczącego się i lektora, podział ćwiczeń pod względem funkcjonalności, ich rodzaje itp.) mocną stroną publikacji jest jej dobrze przemyślana forma graficzna. Autorkom zależało na tym, żeby nauka gramatyki była przyjemna także wizualnie. Podział na poziomy znajomości języka został podkreślony poprzez zastosowanie trzech różnych kolorów (przykładowo w rozdziale o narzędniku: A1- kolor czerwony, A2- niebieski, B1- zielony). Uczący się bez problemu, intuicyjnie wie, że zmiana koloru łączy się ze zmianą poziomu ćwiczeń. Taki zabieg ułatwia zarówno słuchaczowi korzystanie z materiałów, jak i lektorowi wybór ćwiczeń właściwych dla kursantów.

Zaproponowana szata graficzna jest miła dla oka i okraszona gdzieniegdzie zabawnymi ilustracjami. To też ważny element, pozwalający spojrzeć na naukę polskiego, jako na coś przyjemnego, a niekoniecznie zajęcie żmudne, nudne i „za karę”.

Gramatyka dla praktyka” skierowana jest także dla tych, którzy chcą samodzielnie ćwiczyć i rozwijać nabyte na kursie umiejętności. Dołączony na końcu Klucz do ćwiczeń pozwoli uczącemu się na samokontrolę swoich wyników.

Z racji tego, iż adresatem publikacji są cudzoziemcy, którzy są na początku nauki języka polskiego i niejednokrotnie próbują odnieść zdobyte wiadomości gramatyczne do swojego rodzimego języka, w materiałach znajdzie się też angielska i niemiecka wersja językowa najważniejszych treści teoretycznych.

Podsumowanie

Przygotowywana publikacja powstaje na bazie wieloletnich doświadczeń lektorek w pracy z międzynarodowymi grupami uczniów. Jest tworzona z myślą o uczącym się i lektorze. Zawiera wiele nowych rozwiązań, które ułatwią naukę gramatyki polskiej. To książka przyjazna uczniowi, która staje po jego stronie; zamiast testować jego wiedzę i zastawiać nieustanne pułapki, pomaga mu przebrnąć w bezpieczny sposób przez dane zagadnienie i na końcu poczuć się kompetentnym w pewnym małym wycinku komunikacji. Dla lektora to kompendium wiedzy gramatycznej przekazanej w przystępnej formie z bogatym zbiorem różnorodnych ćwiczeń, do wykorzystania na kursie. Autorki są przekonane, że ta pozycja będzie obowiązkowym elementem warsztatu lektora i biblioteki ucznia.

1 Ostateczna liczba rozdziałów i podrozdziałów będzie widoczna po opracowaniu całości materiału.